دکتر لیلا عاصف کبیری

آنچه باید راجع به سرطان پستان بدانید:

جالب است بدانید که سرطان پستان ناشی از رشد غیرطبیعی برخی از سلول های نسج پستان است. این سلول های غیر طبیعی ممکن است در قسمت های مختلف بافت پستان ایجاد شوند و به صورت غیر قابل کنترل به رشد خود ادامه دهند و نهایتا ایجاد توده در پستان میکنند. بعضی از این سلول ها توسط غدد لنفاوی پستان که در زیربغل قرار دارند جذب میشوند. هنگامی که این سلول های سرطانی زیاد شوند به تدریج در اطراف خود عروق خونی ایجاد میکنند و با سیستم خونی بدن مرتبط میشوند. به این ترتیب سلول های سرطانی که با رشد خود ایجاد توده کرده اند میتوانند از طریق عروق خونی و یا لنفاوی به سایر قسمت های بدن رفته و تومور جدیدی را ایجاد کنند که اصطلاحا به آن متاستاز یا انتشار سرطان میگوییم.

عوامل خطرساز سرطان پستان:

علت و یا علل سرطان پستان کاملا مشخص نیست. ولی پیشرفت علم و تکنولوژی در چند دهه اخیر شناخت ما را نسبت به عوامل خطر ساز این سرطان بیشتر کرده است و بر همین اساس امروزه برنامه های پیشگیری و غربالگری با هدف تشخیص زودهنگام سرطان پستان بیش از پیش مورد توجه است.

مطالعات نشان داده است که سرطان پستان در اثر تقابل ژنتیک و عوامل محیطی ایجاد میشود. بر این اساس عوامل خطرساز یا ریسک فاکتور های سرطان پستان به دو دسته تقسیم میشوند. دسته ای که قابل تغییر و قابل پیشگیری نمیباشند مثل جنس، نژاد، سابقه خانوادگی سرطان، افزایش سن، قاعدگی زودرس و یاءسگی دیررس. دسته دوم از ریسک فاکتور ها که با سبک زندگی افراد و محیط مرتبط میباشند قابل تغییرند مثل افزایش وزن، چاقی و بی تحرکی، نداشتن فعالیت بدنی، مصرف رژیم غذایی چرب و کم فیبر، مصرف دخانیات و الکل، عدم باروری، باروری در سنین بالا  و عدم شیردهی. نکته بسیار مهم در اینجا تغییر دادن این عوامل محیطی موثر و خطرساز برای پیشگیری از سرطان پستان و انجام اقدامات تشخیصی لازم برای تشخیص زودهنگام سرطان با هدف درمان موفق و موثر بیمار و افزایش طول عمر وی میباشد. پس لازم است نسبت به این عوامل خطرساز آگاه باشیم.

عوامل خطرساز سرطان پستان که قابل تغییر نیستند:

عوامل خطرساز سرطان پستان، آنهایی که قابل تغییرند و با تغییر آنها میشود از سرطان پستان پیشگیری کرد. این عوامل شامل داشتن فعالیت جسمانی و تحرک و انجام ورزش های منظم و کنترل وزن، اجتناب از تماس مستقیم نور خورشید، عدم استعمال دخانیات، کاهش مصرف الکل، مصرف غذاهای کم چرب و پرفیبرو کاهش مصرف گوشت، بارداری در سن مناسب و شیردهی کافی که میزان بیشتر از 12 ماه شیردهی فاکتور پیشگیری کننده است و بیشترین میزان اثر پیشگیری کننده آن طبق تحقیقات با افزایش  ماههای شیردهی افزایش می یابد. داشتن خواب کافی و زندگی بدون استرس دو عامل موثر پیشگیری کننده سرطان مییباشند.

آن دسته از عوامل خطرساز که غیر قابل تغییرند شامل سن، جنس مونث، سابقه خانوادگی سرطان ها به خصوص سرطان پستان و رحم و تخمدان، در معرض اشعه رادیواکتیو بودن یا رادیوتراپی قفسه سینه به خصوص در نوجوانی، نژاد، قاعدگی زودرس و یائسگی دیررس و داشتن پستانهایی با تراکم و سفتی بالا میباشند. که لازم است با آگاهی از این عوامل باید نسبت به تشخیص زودهنگام سرطان اقدام کرد چراکه هر چقدر سرطان پستان با اقدامات تشخیصی و غربالگری زودتر و سریعتر تشخیص داده شود، این بیماری بهتر و موفق تر درمان میشود.

یکی از عوامل خطرساز مهم برای سرطان پستان و حتی سرطان های دیگر اضافه وزن و چاقی است که ممکن است در بعضی افراد به صورت سندرم متابولیک نمایان شود.

سندرم متابولیک چیست:

این سندرم خود شامل چند عامل خطرزای متابولیک دیگر است که شامل اضافه وزن و چاقی احشایی و مرکزی، عدم فعالیت جسمانی، مقاومت به انسولین و افزایش قند خون، افزایش فشار خون، کم شدن کلسترول خوب در خون ( HDL ) و زیاد شدن کلسترول بد در خون ( LDL ) و افزایش تری گلیسیرید میباشد که ممکن است به صورت ژنتیک به فرد منتقل شده باشد. این سندرم علاوه بر افزایش ریسک بیماریهای قلبی و عروقی به خاطر تجمع پلاک های آترواسکلروز ناشی از افزایش کلسترول و تری گلیسیرید، باعث افزایش احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 به جهت مقاومت بدن به انسولین میشود و تحقیقات اخیر نشان داده است که این عوامل با ایجاد تغییرات سلولی ریسک سرطان پستان را افزایش میدهند.

چگونه سندرم متابولیک را تشخیص بدهیم؟

وجود 3 یا بیشتر از عوامل زیر نشانه وجود سندرم متابولیک است.

1. چاقی مرکزی (شکمی ) که با دور کمر اندازه گیری می شود در مردان بیشتر از 102 سانتیمتر و در زنان بیشتر از 88 سانتیمتر.
2. تری گلیسرید ناشتای خون mg/dl 150 یا بیشتر یا دریافت دارو بدلیل افزایش تری گلیسرید خون.
3. کلسترول HDL‌ پایین خون یا مصرف دارو به علت HDL پایین که این میزان در مردان کمتر از کمتر از 40 mg/dl و در زنان کمتر از کمتر از 50 mg/dl
4. افزایش فشار خون به 130/85 mg/dl یا بیشتر یا مصرف دارو بدلیل پر فشاری خون.
5. گلوکز (قندخون) ناشتا 110 mg/dl یا بیشتر یا مصرف دارو برای گلوکز خون بالا.

در صورت عدم درمان سندرم متابولیک ممکن است به بیماریهای مختلفی دچار شویم:افزایش فشار خون، اختلال پروفایل چربی که علاوه بر چاقی ریسک بیماریهای قلبی عروقی را نیز افزایش میدهد، کبد چرب، دمانس و فراموشی زودرس، سندروم تخمدانهای پلی کیستیک، دیابت نوع 2 و انواع سرطان ها به خصوص سرطان پستان.

چگونه سندرم متابولیک را درمان کنیم؟

بهترین راه کاهش وزن و افزایش فعالیت بدنی است. پس سعی کنید وزن خود را کنترل کنید و از خوردن غذاهای چرب و کم فیبر پرهیز کنید. همچنین قند خون و فشار خون و چربی های خون خود را چک کنید و در صورت اختلال در هر کدام توسط پزشک خود داروی مناسب را دریافت کنید و از این طریق از ایجاد بیماریهای ذکر شده در بالا و به خصوص سرطان پستان پیشگیری کنید.